De zwarte specht is een geheimzinnige bosvogel. Dat komt vooral door zijn teruggetrokken levenswijze.
Voor het hele ecosysteem van de Europese bossen is de zwarte specht een belangrijke dienstverlener. Zo hakt hij elk jaar een nieuw nest uit in dikke loofbomen. Zo zorgt hij voor holten waar boommarters, bosuilen en tal van andere soorten dankbaar gebruik van maken.
Zwarte spechten zijn schuw. Ze gaan er vandoor zodra ze mensen waarnemen. Ze proberen ongezien te blijven door aan de achterzijde van de boom te blijven. Loop je om de boom heen, dan draait de vogel mee, zodat hij steeds uit het zicht blijft.
Het vrouwtje is van het mannetje te onderscheiden doordat bij haar alleen het achterhoofd rood gekleurd is, terwijl het mannetje een geheel rode kruin heeft.
De zwarte specht komt voor in oude bossen met een flink aandeel loofbomen en dode bomen. Zwarte spechten eten vooral houtmieren. Die vinden ze onder de bast van dode bomen.